AL-JAZARÎ, THE GREAT KURDISH INVENTOR: A STUDY ON LANGUAGE DEVELOPMENT FROM THE PERSPECTIVE OF TECHNOLOGICAL INNOVATIONS, CULTURAL INTERACTION AND CYBERNETICS
Author :
Abstract
Diyarbakır, günümüzde Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu bölgesinde yer alan ve tarihi süreçte birçok büyük medeniyete beşiklik yapmış ve bünyesinde bu medeniyetlerden derin tarihsel ve kültürel motifler barındıran kadim bir şehirdir. Bu yüzden, şehrin tarihsel geçmişi, günümüzde irdelenmeye ihtiyaç duymaktadır. Ünlü Kürt bilim insanı El Cezeri (d. 1136, ö. 1206), mühendislik alanına katkılar sunmuş ve Sibernetik biliminin kurucusu olarak bilinen bir bilim insanıdır. El Cezeri, buna ek olarak, alan ile ilgili çeşitli dilsel kavramın oluşmasında ve kültürel kazanımların gelecek nesillere aktarılmasında önemli bir rol oynamıştır. Bu çalışmada, El Cezerî’nin dünya literatürüne ve bilimine kazandırmış olduğu mekanik eserlerin kültürel ve dilsel bağlamda incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, nitel araştırma modeli kullanılmış ve veriler doküman inceleme yöntemi ile toplanarak analiz edilmiştir. El Cezerî'nin Kitab-ül Hiyel adlı eserinde, yer alan 100 den fazla teknolojik eser, çalışmanın örneklemini oluşturmuş; bu eserlerin kültür ve dil gelişimine katkısı, örneklem olarak baz alınmıştır. Diyarbakır'ın farklı kültürlerin buluşma noktası olduğu, El Cezerî'nin eserlerinin, kendi döneminde topluma yeni kültürel değerleri sunduğu, ayrıca teknik literatüre birçok dilsel terminolojiyi kazandırdığı saptanmıştır.
Keywords
Abstract
Diyarbakır is an ancient city, the cradle of many great civilizations in the Southeastern Anatolia region of Turkey, and hosts profound historical and cultural motifs from these civilizations. Therefore, the historical past of the city needs to be examined today. The famous Kurdish scientist Al-Jazarî (b. 1136, d. 1206) contributed to the field of engineering; and he is a scientist known as the founder of Cybernetics. Additionally, Al-Jazarî played an important role in the formation of various linguistic concepts related to the field and in the transfer of cultural achievements to next generations. This study aims to examine Al-Jazarî’s mechanical works that contributed to world literature and science in a cultural and linguistic context. In the study, qualitative research model was used and the data were collected and analyzed through document review method. More than 100 technological works in El Jazarî's Kitâb al-Hiyal constituted the sample of the study; the contribution of these works to culture and language development was taken as the basis. It was Concluded that Diyarbakır is the meeting point of different cultures, and that El Jazarî's works presented new cultural values to the society, and brought in many linguistic terminologies to the technical literature.
