Author:
Abstract
Özet
Edebi eleştiri, edebiyatın bir dalıdır. Birkaç aşama ve sürenin geçmiş olmasına rağmen, edebi eleştiri her aşamada ve sürede metinlerle ilişkilendirilir. Çünkü edebi metne her aşamada ve zamanda eleştiri eşlik eder. Edebi eleştiri; edebi metinlerin gelişiminde iyi bir rol oynar ve çeşitli teoriler ortaya çıkmasına imkân sağlar. Her teorinin çıktısı, önceki teorilerin hatalarını düzeltmek ve hatalarına odaklanmaktır. Günümüze kadar edebiyat eleştirisinin egemenliğinde bir değişiklik olmamıştır. Badinan bölgesel gazeteciliği, edebi eleştirinin gelişiminde önemli bir rol oynar. Ayrıca, genel olarak edebiyatın ve bir edebiyat dalı olarak edebiyat eleştirisinin gelişimi için önemli katkıları olmuştur. Özellikle 1991 yılından sonra edebiyat eleştirisinin gelişmesinde Badinan gazeteciliği rolü azımsanamaz. 2003'te Irak'ın güneyinde yeni bir çağın başlaması, Federalizmin zaferi ile olmuştur. Bu durum her şeyi etkilediği gibi, Kürt gazeteciliği Badinan bölgesinde gelişmeye başlamıştır. Bu durum, edebi eleştirinin gelişimini etkilemiştir. Bu çalışmada birtakım Kürt gazetelerinin, Kürt edebi eleştirisinin gelişimindeki rolleri irdelenmiştir.
Kurtê
Rexneya edebî şaxekî edebnasîyê ye. Çendîn qonax û dem derbas bû. Lê her qonax û çaxkê de rexnegirî bi awayekê serederî digel têksta edebî kirî ye. Metna edebî di her qonax û deman de ligel rexneyê ye. Di pêşxistina metnên edebî de rolek baş dilîze û çend teorî derketine holê. Derketina her teorîyekê ji bo serastkirina şaşîyên teorîyên pêş xwe bû û li ser şaşîyên wan di sekinî. Di serdestiya rexneya edebî de heta îro guherînek çêbûye. Rojnamegeriya herêma Badînan roleke baş dilîze. Ji bo pêşxistina edebayatê bi awayekê giştî û rexne ya edebî weke pişkek ji edebnasîyê ji vê yekê bê behir tune bû. Bi taybetî piştî sala 1991ê rojnamevaniya Badînan roleke girîng di pêşxistina rexneya edebî de lîst. Her wiha piştî sala 2003’an li Başûrê Iraqê qonaxeke nû dest pê kir. Ew jî bi serkeftina Fîdralîzmê ye. Îcar evê yekê bandora xwe li ser her tiştî hebû. Rojamevanî ya Kurdî li herêma Badînan geş bû. Vê yekê bandor li pêşketina rexneya edebî kir. Di vê xebatê de rola hinek rojnameyên kurdî di pêşdebirina rexneya edebî ya kurdî de hatiye lêkolînkirin.
Keywords
Abstract
Literary criticism is a branch of literature. Although several stages and periods have passed, literary criticism is associated with texts at each stage and period. Since literary criticism accompanies literary text in each phase of literature, it holds a crucial role in the development of literary texts, and thus it allows the emergence of various theories. The output of each theory is to correct and focus on the errors of former theories. There has not been a change in the dominance of literary criticism until today. Badinan regional journalism has a significany role in the development of literary criticism. It has also made affluent contributions to the development of literature in general, and literary criticism as a branch of literature. Especially after 1991, the role of Badinan journalism in the development of literary criticism cannot be underestimated. The beginning of a new era in the south of Iraq in 2003 was with the victory of Federalism, and as this situation affected everything, Kurdish journalism started to develop in the Badinan region. Hence, this has influenced the development of literary criticism. In this study, the roles of some Kurdish newspapers in the development of Kurdish literary criticism are examined.